Biuro rachunkowe Pabianice

---

Zapraszamy do współpracy z naszym biurem rachunkowym:

Biuro rachunkowe | Usługi księgowe | Łódź | Kontakt | 601-332-331

Prowadzenie: | Księgi handlowe | Książki przychodów i rozchodów | Ryczałt | Kadry | Płace | ZUS | CIT | PIT | VAT | KRS

---

---

Dzielnice i osiedla

Dzielnice i osiedla: Centrum, Bugaj, Piaski, Stare Miasto, Karniszewice, Klimkowizna, Jutrzkowice, Wola Zaradzyńska Nowa, J. Salwy, Marii Konopnickiej, Jana Pawła II, Mikołaja Kopernika, Dąbrowa, Rypułtowice, Czyryczyn(daw.Sereczyn), Karolew.

Ludność i położenie

Według danych z 4 marca 2010 miasto liczyło 69 598 mieszkańców. Pabianice leżą w zespole miejskim Łodzi. Obszar miasta wynosi 32,99 km² i charakteryzuje się wydłużeniem w kierunku równoleżnikowym. Pabianice rozciągają się na równinie. Najniższy punkt miasta jest położony nad rzeką Dobrzynką, przy północnej granicy Pabianic i wynosi 174 m n.p.m. Najwyższy punkt jest zlokalizowany na południe od lasu miejskiego i wynosi 203 m n.p.m. Pabianice graniczą z Łodzią oraz gminami Dobroń, Ksawerów, Pabianice i Rzgów. Patronem miasta jest św. Maksymilian Maria Kolbe.

Początki osady. Pochodzenie nazwy

Pabianice powstały zapewne na przełomie X i XI w. jako niewielka śródleśna osada nad rzeczką Dobrzynką dopływem Neru. Z tego też okresu pochodzi nazwa miejscowości, której założycielem był prawdopodobnie człowiek noszący imię Fabian (Pabian), dość popularne w sąsiednich Czechach. Z czasem zapomniano jednak o prawdziwym znaczeniu nazwy i piszący pod koniec XIX w. miejscowy dziejopisarz Maksymilian Baruch na podstawie miejscowych legend wywnioskował, że pierwotna nazwa brzmiała Pobawianice lub Pobijanice od zabawy w tutejszych lasach książąt i polowaniach (bijania) na dziką zwierzynę. Zupełnie inną wersją było wzięcie miana od skądinąd nieznanej księżnej o imieniu Fabianka, która miała być tak szpetnej urody, że musiano ją ukrywać przed ludźmi. Wedle miejscowej legendy aby ukryć swą brzydotę przed postronnymi miała ona udawać się na modlitwy do kościoła św. Mateusza z odległego o kilkadziesiąt metrów zamku podziemnym przejściem, prowadzącym pod obecną ul. Zamkową.

Pabianice wsią kościelną

Początkowo wieś była własnością księcia. Dopiero w II poł. XII w. stała się posiadłością kościoła krakowskiego. Źródła wiążą to wydarzenie z księżniczką czeską Judytą – pierwszą żoną Władysława Hermana. Powodem darowizny osady Pabianice wraz z okolicą zwaną Chropy (nazwa ta oznacza tereny podmokłe, bagienne), miała być według tradycji chęć złożenia wotum w celu wybłagania narodzin potomka (modły zostały wysłuchane i para książęca mogła się cieszyć 25 sierpnia 1085 lub 1086 r. z narodzin Bolesława III Krzywoustego. Położone w dużej odległości od Krakowa Pabianice przez następne stulecia przeżywały stagnację. Jak napisał w swojej kronice kanonik krakowski Jan Długosz: „częściej (okolice – przyp.) zwierz dziki za legowisko obierał, aniżeli dotykał pług rolnika”.

Powstanie miasta

Sytuacja zmieniła się diametralnie na przełomie XIII i XIV w., kiedy siedziba zarządu dóbr kompleksu kapituły w ziemi sieradzkiej została umiejscowiona właśnie w Pabianicach. Wkrótce rozpoczęto też starania o możliwość lokowania tutaj miasta. Kiedy to się dokładnie stało – nie wiadomo, gdyż dokumenty lokacyjne spłonęły jeszcze w XVI w. Wprawdzie zgodę na założenie miasta wydał na ręce biskupa krakowskiego Jana Muskaty jeszcze Władysław Łokietek w 1297 r., jednak cel ten udało się zrealizować prawdopodobnie dopiero w połowie XIV w. Badacze najczęściej przyjmują lata 1342-1354, czyli równolegle z powstaniem tutejszej parafii. Pierwsze wzmianki źródeł o Pabianicach jako mieście pochodzą z końca XIV w. Wiadomo jednak, że Kazimierz Wielki nadał już miastu Pabianice dwa dni targowe – wtorek i piątek, co korzystnie wpłynęło na gospodarkę ówczesnych mieszczan.

Własność kościelna

Pabianice pozostały własnością kościelną kapituły krakowskiej. Do końca XVI w. kompleks ten obejmował dwa miasteczka (także Rzgów) oraz 51 wsi. W celu pomnożenia dochodów kapituła często decydowała się oddawać w zamian za opłaty swoje posiadłości w dzierżawę. Tenutariuszami (dzierżawcami) byli najczęściej duchowni, wywodzący się zresztą na ogół z kapituły krakowskiej, choć ze względu na ich liczne obowiązki zatrzymujące ich w stolicy, ich rolę przejmowali czasami świeccy starostowie. Własność kościelna utrzymała się na ziemi pabianickiej aż do końca istnienia I Rzeczypospolitej. Po 1793 r. zostały sekularyzowane przez Prusaków, stając się ekonomią rządową.

Miasto w I Rzeczypospolitej

Pabianice nie były dużą miejscowością. W okresie najlepszej prosperity polskich miast, na przełomie XVI i XVII w., miasteczko osiągnęło liczbę tylko 1100 mieszkańców. Był to jednak znacznie lepszy rezultat niż mogła się pochwalić pobliska Łódź. Miasteczko ówczesne posiadało wyłącznie zabudowę drewnianą, zlokalizowaną wzdłuż starego traktu, biegnącego z Krakowa do Łęczycy (jest to obecna ulica Warszawska, dawniej zwana Piotrkowską). Jak to miało miejsce w większości niedużych ośrodków miejskich, ludność zajmowała się głównie uprawą ziemi. Także tutaj dało się jednak zauważyć wiele instytucji typowych dla miasta, jak drewniany ratusz poświadczony źródłowo w 1533 r. Właśnie w II poł. XVI w. zbudowano najcenniejsze pabianickie zabytki w stylu renesansowym – dwór obronny tenutariuszy dóbr pabianickich (wzniesiony w latach 1565-1571) oraz kościół parafialny św. Mateusza (1583-1588). Architektem obu obiektów był najprawdopodobniej Ambroży Włoch natomiast wykonawcą Wawrzyniec Lorek, któremu kapituła krakowska w zamian za budowę przyznała dom na Nowym Mieście w Pabianicach. W mur kościoła od strony północnej wmurowano fragment portalu rozebranej wieży mostowej z pierwotnym herbem Pabianic.

Stary Rynek w Pabianicach – centrum średniowiecznego miasta. Stracił na znaczeniu w XIX wieku, kiedy na zachód od niego powstało Nowe Miasto.W mieście istniały cechy rzemieślników m.in. kołodziejów, kowali, piekarzy, rzeźników, sukienników, szewców kuśnierzy i białoskórników (wytwórców zamszu). Przywilej cechowy ww. cechów nadany został 31.08.1553, a potwierdził go dwa lata później Zygmunt August.

Upadek miasta w XVII i XVIII w.

Od końca XVI w. miasto zaczęło powoli tracić na znaczeniu, nawet w skali regionalnej. Przyczyniły się to tego klęski żywiołowe (częste pożary i epidemie) oraz wojny jakie się przez Pabianice przewinęły. We znaki dał się wtedy zwłaszcza fakt braku murów miejskich, przez co Pabianice stanowiły łatwy łup dla przeciągających oddziałów wojskowych, często niestety również nieopłacanych polskich. W I poł. XVIII w. Pabianice zamieszkiwało już tylko 300 mieszkańców. Były więc miastem tylko z nazwy.

Miasto w Królestwie Polskim

Okres stagnacji, jaką przeżywały Pabianice, minął bezpowrotnie wraz z przyłączeniem miasta do Królestwa Polskiego, stanowiącego część Imperium Rosyjskiego. Nowe władze przeznaczyły okolicę pod rozbudowę przemysłu włókienniczego i sukienniczego w kalisko-mazowieckim okręgu przemysłowym. Sprzyjała temu obfitość lasów, wód i gruntów rządowych. Powstający przemysł ściągnął do Pabianic osadników. Początkowo przybywali głównie mieszkańcy okolicznych miejscowości, po 1825 r. zaczęli się pojawiać osadnicy spoza Królestwa Polskiego. Wykwalifikowanych tkaczy i sukienników zachęcano do przyjazdu darmowymi działkami budowlanymi oraz ulgami podatkowymi. Dzięki temu liczba ludności szybko rosła. W latach 1823?1824 zdecydowano przeprowadzić regulację urbanistyczną Pabianic, tworząc tzw. Nowe Miasto, z osobnym Rynkiem (obecnie stoi tu dom towarowy „Trzy Korony„). Główną arterią komunikacyjną stała się ulica Szosowa (obecnie Zamkowa).

Okazją do błyskawicznego rozwoju Pabianic był kryzys w sukiennictwie, spowodowany wprowadzeniem w 1832 r. granicy celnej między Królestwem Polskim a Rosją. Umożliwiło to dynamiczny rozwój produkcji tkanin bawełnianych. Kolejne ważne daty w rozwoju tutejszego przemysłu to rok 1851, gdy zniesiono bariery celne między Królestwem z Rosją (otwarcie rynków zbytu dla wyrobów bawełnianych) oraz rok 1864, gdy uwłaszczono chłopów (dopływ taniej siły roboczej). Największym zakładem przemysłowym Pabianic była wówczas firma włókiennicza Krusche-Ender. W 1913 r. była ona czwartym co do wielkości zakładem włókienniczym w kraju. Liczba ludności Pabianic rosła nieustannie. Tylko w drugiej połowie XIX w. – ośmiokrotnie. U progu I wojny światowej w 1914 r. miasto zamieszkiwało już 48 000 mieszkańców. Pabianice stały się jednym z większych przemysłowych miast w Królestwie (szóste miejsce pod względem liczby zatrudnionych robotników).

Miasto trzech nacji

W Pabianicach oprócz żywiołu polskiego od końca XVIII w. zaczęli się pojawiać również osadnicy niemieccy i żydowscy. Przybysze z Niemiec osiedlali się głównie na Nowym Mieście i byli to z reguły specjaliści branży włókienniczej (tkacze, prządkowie, farbiarze). Dała się jednak zauważyć pewna specyfika – w przeciwieństwie do inny ośrodków zagłębia włókienniczego do Pabianic tłumnie przyjeżdżali oprócz luteran z Prus i zaboru pruskiego, czy Saksonii również niemieccy katolicy z Bawarii, Austrii, czy ze Śląska. W 1848 r. odsetek protestantów (głównie Niemców) w mieście osiągnął największy pułap 34%, następnie w związku z napływem ze wsi do przemysłu ludności polskiej stan ten sukcesywnie malał (spadł do 10% w 1914 r.). Zmiany w proporcjach ludnościowych dokonywały się też na skutek szybkiej polonizacji części przybyszów (np. rodzina św. Maksymiliana Kolbego). Spory procent mieszkańców miasteczka stanowili również wyznawcy innych kościołów reformowanych zwłaszcza kalwini (ich główny zbór znajdował się w pobliskim Zelowie) i bracia morawscy (członkami tego kościoła byli założyciele zakładów przemysłowych – Rudolf Kindler oraz Beniamin Krusche). Nabożeństwa dla miejscowych luteran początkowo odprawiane były w pabianickim zamku.

Dawna, monumentalna, neogotycka tkalnia zakładów Krusche & Ender.Dopiero później (w latach 1827-1831) na rogu ulicy Zamkowej i Kilińskiego wybudowano kościół ewangelicko-augsburski (rozbudowany w latach 1875-1876).

Trzecim narodem (po Polakach i Niemcach) byli Żydzi. Pabianice, jako miasteczko należące do kapituły krakowskiej, miało przywilej zakazujący starozakonnym osiedlania się w granicach grodu. Poszedł on w zapomnienie w XIX w. podczas gwałtownego uprzemysławiania miasta, choć formalnie dopiero w 1862 r. zezwolono Żydom zamieszkać w Pabianicach. Osadnictwo żydowskie w latach trzydziestych XIX w. było już tak liczne, że w 1836 r. zdecydowano się na założenie gminy wyznaniowej żydowskiej. Od 1847 r. Żydzi mieli już własną bożnicę na Starym Mieście. Została ona zburzona po drugiej wojnie światowej przez władze miasta pod pretekstem utworzenia niezbędnego targowiska. Żydzi stanowiący w 1849 r. 15% procent mieszkańców Pabianic, a w 1939 r. – 18%. Zajmowali się głównie handlem, rzemiosłami i finansami. Kilka rodzin żydowskich dołączyło do grona zamożnych przemysłowców.

II wojna światowa

Pierwsze niemieckie bomby spadły na Pabianice 3 września 1939 roku, niszcząc domy na Starym Mieście i Bugaju. Zginęło kilkudziesięciu mieszkańców. Miasta broniły: 72. Pułk Piechoty i 15. Pułk Piechoty „Wilków”. Poniosły one ciężkie straty, głównie za sprawą dywersantów i ludności niemieckiej. To oni wskazywali hitlerowcom miejsca zgrupowań polskich żołnierzy, transporty wojskowe i magazyny z zaopatrzeniem dla armii. Miejsca te bombardowały hitlerowskie samoloty. Dywersanci urządzali też zasadzki na mniejsze oddziały polskich żołnierzy. 8 września do Pabianic wkroczyły wojska niemieckie.

Pomnik obok kościoła św. Mateusza.Okupacja przyniosła tragedię mieszkającej w Pabianicach ludności żydowskiej. Hitlerowcy pozbawili Żydów wszelkich praw i ograbili. Na początku 1940 r. na Starym Mieście okupant utworzył getto, gdzie w nieludzkich warunkach stłoczył starozakonnych z miasta i okolic. Większość mieszkańców getta, jeśli nie zmarła z głodu i epidemii, została zamordowana w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem. Pozostałych przetransportowano do morderczego obozu pracy przy ulicy Warszawskiej 127 oraz getta łódzkiego. Jedynym dziś śladem bytności ludności żydowskiej w Pabianicach są macewy na cmentarzu na zachodnich rubieżach miasta.

Pabianice zostały wcielone do III Rzeszy (znalazły się w tzw. Kraju Warty) i przeznaczone do całkowitej germanizacji. Miasto dostało nazwę Burgstadt, ulice i place – niemieckich patronów. Zamknięto polskie szkoły i instytucje, w dalszej kolejności planując wysiedlenie całej polskiej ludności na wschód. Wielu Polaków w tym również dzieci deportowano do Rzeszy na przymusowe roboty. Władze okupacyjne usunęły Polaków z lepszych domów w centrum miasta. Ludność zmuszano do pracy w zakładach włókienniczych produkujących głównie tkaniny na mundury i bieliznę dla niemieckich żołnierzy. Planowano również gruntowną przebudowę miasta, by odpowiadało ono niemieckim standardom. W 1941 r. w zachodniej części Pabianic Niemcy rozpoczęli budowę dzielnicy mieszkaniowej dla niemieckich kolonistów. Nadano jej nazwę Neue Heimat („Nowa Ojczyzna”). Projekt ten do końca wojny zrealizowano jedynie częściowo.

Nocą z 19 na 20 stycznia 1945 r. do Pabianic wkroczyły wojska I Frontu Białoruskiego pod dowództwem generała Gieorgija Żukowa. Uciekających Niemców bombardowały radzieckie samoloty, a radzieckich żołnierzy i polską ludność cywilną – niemieckie, zabijając kilkaset osób i obracając w ruiny budynki w centrum miasta. Niemcy zdążyli zniszczyć największe tkalnie i zakłady mechaniczne.

Czasy współczesne

Pabianiccy Żydzi zostali wymordowani w okresie Holocaustu, nieliczni ocaleni po wojnie wyemigrowali do Izraela. Niemcy, którzy nie uciekli w 1945 r. przed Armią Czerwoną, musieli kilka lat później przymusowo opuścić swe domy i wrócić do starej ojczyzny. W zbudowanych dla nich blokach mieszkają dziś Polacy. Przejęte przez państwo wielkie fabryki, po wojnie znacznie rozbudowywano, powstawały też nowe, produkcja szła pełną parą. W zachodniej oraz południowej części miasta zbudowane osiedla bloków – Piaski i Bugaj. Obecne Pabianice to prawie 70-tysięczne miasto, w którym dominuje przemysł lekki.

Zabytki:

1. Renesansowy kościół św. Mateusza
2. Renesansowy dwór obronny kapituły krakowskiej
3. Domy tkaczy
4. Neorenesansowa kaplica przy ul. Waryńskiego 3
5. Zabudowania fabryczne zakładów bawełnianych „Krusche-Ender”
6. Dawne biuro zakładów „Krusche-Ender” z rzeźbą „prządki”
7. Dawny pałac rodziny Enderów
8. Kościół ewangelicki św. Piotra i św. Pawła
9. Neogotycki kościół Najświętszej Marii Panny
10. Zespół cmentarzy chrześcijańskich
11. Dworzec kolejowy PKP
12. Cmentarz żydowski w Pabianicach
13. Synagoga (zniszczona)
14. Neorenesansowa kaplica przy ul. Waryńskiego (w ruinie)

Biuro rachunkowe. Zapraszamy firmy i przedsiębiorców z Pabianic:

Biuro rachunkowe | Usługi księgowe | Łódź | Kontakt | 601-332-331

Oferta: Księgi handlowe, Książki przychodów i rozchodów, Ryczałt, Kadry, Płace, ZUS, CIT, PIT, VAT, KRS.

Co mówią o nas klienci: